Эл аралык ташуулар жана транспорттук көзөмөл жаатында жаңы реформаларга старт берилди

Министрлер кабинетинин төрагасы Адылбек Касымалиев аппараттык кеңешменин жүрүшүндө «Өкмөттүк акселераторлор» программасынын алкагында жаңы реформаларды баштоо боюнча тапшырма берди.

Министрлер Кабинетинин башчысы белгилегендей, өлкөнү 2030-жылга чейин өнүктүрүү боюнча Улуттук программада өнүктүрүүнүн төрт негизги багытынын бири катары «Региондук хаб» аныкталган. Буга байланыштуу Кыргызстандын аймагы аркылуу соода-логистикалык агымдардын тоскоолдуксуз өтүшү үчүн тиешелүү шарттарды түзүү зарыл.Бул контекстте ал министрлер кабинетинин алдына Кытай эл аралык автомобиль ташууларына уруксат берүү жол-жобосун жөнөкөйлөтүү милдетин койду. Кыргызстан – Кытай каттамы боюнча каттамдарды жүргүзгөн жүк ташуучулар жүктөрдү ташууга уруксат бланктарын алууда көйгөйлөргө туш болушат.Кыргызстан жана Кытай жыл сайын паритеттик негизде эл аралык автомобиль ташууларына уруксаттардын макулдашылган санын алмашышат. Бул бланктар «Учкун» басмаканасында кагаз түрүндө даярдалып, мезгил-мезгили менен «Торугарт» көзөмөл-өткөрүү пунктунда алмашылып турат. Учурда ташуучулар кытайлык уруксат бланктарын алууда бюрократиялык тоскоолдуктарга жана кошумча каржылык чыгымдарга дуушар болушууда. Маселенин негизги себеби – кытай тарап менен интеграцияланган маалыматтык системанын жоктугу, ошондой эле электрондук макулдашуунун заманбап механизминин киргизилбегендиги.2024-жылы кыргыз-кытай багыты боюнча 85 миң уруксат бланкасы берилгенин, ал эми 2025-жылдын 9 айында эле 95 миң уруксат бланкасы берилгенин белгилей кетүү керек, жылдын аягына чейин 120 миң уруксат бланкасын берүү пландаштырылууда. Мамлекеттик бюджеттен жыл сайын кагаз бланктарын басып чыгарууга 2 миллион сомго чейин каражат сарпталат.«Бул көйгөйдү чечүү үчүн Кытай менен болгон эл аралык автомобиль ташуулары үчүн уруксат бланктарынын электрондук форматына өтүү зарыл. Ошондой эле Кыргызстан – Кытай багыты боюнча уруксат алуу процедурасын толугу менен онлайн форматка өткөрүү керек. Бир катар чечимдерди ишке ашыруу сунушталууда, анын ичинде кытай тарап менен интеграцияланган, электрондук уруксат бланктары менен алмашуу мүмкүнчүлүгү бар маалыматтык системаны иштеп чыгуу, арыздарды берүүнү, документтерди жүктөө жана уруксаттарды ташуучунун жеке кабинети аркылуу транспорттук органдарга жеке кайрылуу зарылчылыгы жок онлайн режиминде алууну камсыз кылуу, ошол эле учурда процессти 2 саатка чейин кыскартуу, бажы кызматы тарабынан электрондук уруксат бланктарын кабыл алуу мүмкүнчүлүгүн камсыз кылуу. Реформаны ишке ашыруунун натыйжасында ташуучулар убакытты үнөмдөп, чек арадан бир топ тез өтө алышат», – деди Адылбек Касымалиев.

Министрлер кабинетинин төрагасы ошондой эле транспорт тармагындагы экинчи реформанын – ЕАЭБге мүчө мамлекеттер менен болгон чек аралардагы транспорттук (автомобилдик) көзөмөлдөн өтүү процедурасын жөнөкөйлөтүүнүн башталышын берди. Кеп транспорттук көзөмөлдүн жыйынтыктары жана Кыргызстан менен ЕАЭБ боюнча өнөктөштөрдүн ортосундагы уруксат берүүчү документтер боюнча маалымат алмашуунун жоктугу жөнүндө болуп жатат. Буга байланыштуу ата мекендик ташуучулар чек арадан өтүүдө уруксат берүүчү документтерди кагаз түрүндө көрсөтүүгө аргасыз болушууда, бул текшерүү жана өткөрүү пункту аркылуу өтүү процессин жайлатат.

Маселенин көлөмү чоң: үстүбүздөгү жылдын сегиз айында Кыргыз Республикасынын мамлекеттик чек арасынан 479 миңден ашык автотранспорт каражаты өткөн, анын ичинен 253 миңден ашыгы – кыргызстандык, 226 миңден ашыгы – чет өлкөлүк. Экспорттук багытта чек арадан жалпысынан 221 миң транспорт каражаты өткөн. Өткөрүү пункттарындагы узакка созулган текшерүүлөр убакытты, каражатты жана ташуучулардын атаандаштык артыкчылыктарын жоготууга алып келет. Натыйжада транспорт каражаттары чек арада 3 сааттан 3 күнгө чейин кармалууда. Бул экспортчулардын жана транспорттук компаниялардын ишине терс таасирин тийгизип, каржылык чыгымдарга алып келет жана өлкөнүн транзиттикпотенциалын төмөндөтөт. 

"Чечим комплекстүү болушу керек. Кыргызстандын Транспорт жана коммуникация министрлигинин, Мамлекеттик бажы кызматынын, Чек ара кызматынын жана Ички иштер министрлигинин маалыматтык тутумдарын интеграциялоо зарыл. Бул транспорттук көзөмөлдүн натыйжаларын жана ар бир транспорттук каражатка уруксат берүүчү документтерди автоматтык түрдө алмашууну камсыз кылат. Учурда иштеп жаткан маалыматтык системаларды ЕАЭБ стандарттарына ылайык келтирүү жана Кыргызстандын жана чет элдик ташуучуларга карата административдик айыптар жөнүндө маалыматтарды текшерүү үчүн ИИМдин маалыматтар базасына кирүүнү камсыз кылуу зарыл. Бул чараларды 100 күндүн ичинде ишке ашыруу транспорттук көзөмөлдөн өтүү убактысын эки сааттан 30 мүнөткө чейин кыскартууга мүмкүндүк берет . Бул чек арадагы ашыкча тоскоолдуктарды жоёт, ата мекендик экспорттоочулар жана импорттоочулар үчүн жагымдуу шарттарды түзөт, Кыргыз Республикасынын ЕАЭБ алкагындагы милдеттенмелерин аткаруусун камсыз кылат жана өлкөнүн эл аралык автоташуулар жаатындагы транзиттик потенциалын жогорулатат", - деди Адылбек Касымалиев. 

Отурумдун жыйынтыгы боюнча тиешелүү мамлекеттик органдарга аталган реформаларды 100 күндүк мөөнөттө ишке ашыруу боюнча тапшырмалар берилди.